De bottleneck voor iedere regering blijft het stikstofprobleem

Met z’n allen tegen Geert?!

 

Geert Wilders trok de stekker uit de coalitie omdat zijn speerpunt, de asielinstroom, niet afneemt en de coalitiepartners niet onvoorwaardelijk meegaan met zijn 10 voorwaarden.

Een rode draad in dit rechtse kabinet was de consensus dat het zeker op asielvraagstukken anders moet.

Andere ‘hernia’ vraagstukken zijn het stikstofprobleem dat ons land al een kleine 10 jaar op slot zet en de onbetaalbare energieprijzen waar industrie Nederland en gezinnen onder gebukt gaan. Huizentekort, o.a. het gevolg van het stikstofprobleem en de asielinstroom, raakt de Nederlandse burger. Kinderen van Boomers kunnen niet meer betaalbaar wonen en er zijn geen huizen beschikbaar.

 

Stel je voor…

Je bent jong op de arbeidsmarkt, werkt hard, in loondienst, parttime of als zzp’er, je woont nog thuis of in een klein studiootje waar ruim de helft van je inkomen naartoe gaat. Je probeert iets op te bouwen. Een toekomst, stabiliteit, misschien een gezin.

 

Een huis vinden is praktisch onmogelijk. Of je nu koopt of huurt, de prijzen zijn absurd. Zelfs als je alles goed doet, kom je onderaan de wachtlijst of word je overboden door de vermogende burger of investeerder. De overheid zegt te bouwen, maar jij ziet vooral bouwprojecten die stilliggen en eindeloze regelgeving. Zijn er huizen, dan ga je onbedoeld de concurrentiestrijd aan met statushouders die willen instromen in onze maatschappij. Ook zij kennen de uitdagingen van de huidige tijd.

 

En dan de toeslagen. Kinderopvang? Zorg? Huur? Alles is ingewikkeld, en één foutje kan betekenen dat je duizenden euro’s moet terugbetalen. Niet omdat je fraudeert, maar omdat het systeem geen antwoord geeft op de ware behoefte van haar burger.

 

Je gezondheid is geen zekerheid meer. Wachtlijsten in de GGZ zijn lang, hulp is versnipperd en het eigen risico blijft maar liggen als een muur waar je tegenaan loopt. Ondertussen lopen de kosten op: boodschappen, energie, verzekeringen. Werken loont amper, sparen lukt niet.

 

En als er dan iets gebeurt. Bijvoorbeeld je raakt je inkomen kwijt, dan moet je hulp van een familielid weigeren en kijkt niemand naar jouw verhaal. Neem die vrouw die boodschappen kreeg van haar moeder terwijl ze in de bijstand zat. In plaats van te vragen hoe het met haar ging en steun te bieden, werd ze beboet omdat ze het ‘inkomen’ niet had gemeld. Niet omdat iemand kwaadwillend was, maar omdat ambtenaren zich moesten houden aan een wet die is gemaakt in een tijd waarin wantrouwen richting burgers centraal stond.

 

In zulke momenten merk je: het systeem werkt niet meer. En erger nog, niemand lijkt het te kunnen doorbreken. Alles wordt getoetst aan regels uit het verleden, niet aan wat er vandaag nodig is.

 

Pech? Jarenlange politieke keuzes hebben deze situatie gecreëerd. Een situatie die niet zo eenvoudig omkeerbaar is. 

 

Voor het bedrijfsleven is het niet anders…

Het Nederlandse bedrijfsleven staat onder druk. Niet door een gebrek aan ambitie, creativiteit of arbeidsbereidheid maar door een politiek en bestuurlijk klimaat dat groei belemmert, ruimte afknelt en verandering probeert terug te duwen in oude kaders.

 

Vooral het stikstofbeleid heeft de afgelopen jaren gezorgd voor een vrijwel structurele stagnatie van uitbreiding en ontwikkeling. Bouwprojecten liggen stil, landbouwbedrijven kunnen niet moderniseren, en ook de industrie stuit steeds vaker op juridische grenzen die geen ruimte laten voor maatwerk. Waar vroeger vergunningverlening een startschot betekende, is het nu vaak een eindpunt.

 

Deze vertraging en onzekerheid treffen ook het internationale vestigingsklimaat. Multinationals trekken zich terug, nieuwe investeerders kiezen elders hun grond. Vaak omdat energieprijzen in Nederland hoog liggen, maar ook omdat beleidsrisico’s en traagheid onvoorspelbaar zijn geworden. Daarmee verdwijnen niet alleen banen, maar ook innovatie, kennis, en belastinginkomsten die de publieke sector hard nodig heeft.

 

Tegelijkertijd worstelt de binnenlandse economie met een fundamenteel arbeidsmarktprobleem. Door jarenlange hoge druk op vakmensen in onder meer bouw, zorg en onderwijs zijn veel professionals zelfstandig verdergegaan. De vraag was er, het werk lag voor het oprapen en je kon je eigen arbeidsvoorwaarden bepalen.

 

Werkgevers huurden deze zelfstandigen noodgedwongen in via alternatieve constructies. Wat begon als een praktische oplossing groeide uit tot een alternatief model: de operatie kon door, kosten werden doorbelast naar de klant/gebruiker en voordelen door lagere sociale lasten en flexibiliteit. Maar juist die verschuiving heeft de druk op sectoren als wonen, zorg en onderwijs verder vergroot. Niet omdat zelfstandigen daar niet thuishoren, maar omdat het bestaande systeem daar niet op berekend was. Deze sectoren zijn onbetaalbaar geworden.

 

In plaats van deze nieuwe realiteit te erkennen en structureel aan te passen, grijpt de overheid terug op oude modellen van arbeidsverhoudingen. Regelgeving dwingt zelfstandigen terug richting loondienst of zadelt werkgevers op met onzekerheid over schijnzelfstandigheid, met juridische en financiële risico’s. Daarmee verdwijnt de wendbaarheid van de arbeidsmarkt, zonder dat er iets voor terugkomt.

 

Het resultaat is een bedrijfsleven dat steeds vaker stilstaat waar het vooruit wil. Niet vanwege onwil, maar vanwege vastlopende systemen die met terugwerkende kracht worden toegepast op een veranderde werkelijkheid. Groei en aanpassing worden zo niet beloond, maar bestraft.

 

Deze situatie is niet het gevolg van de markt. Dit is het gevolg van politieke keuzes: regels en structuren die zijn ontworpen voor een verleden dat niet meer terugkomt en waarin onvoldoende ruimte is voor de economie van nu.

 

Wat ooit een dynamisch ondernemersklimaat was, wordt zo langzaam een stilstaand landschap. Niet omdat het bedrijfsleven stil wil staan, maar omdat het domweg niet verder kan.

 

Niemand is groter dan het systeem

Zolang de stikstofnorm blijft wat hij is, blijft Nederland op de rem staan. Er kunnen akkoorden vallen, kabinetten schuiven, miljarden verschoven worden, maar als de rekentechniek waarmee we ons land besturen niet mee verandert met de realiteit, dan komt er geen nieuwe energie op gang. Dan bouwen we geen huizen, leggen we geen wegen aan, en vernieuwen we geen industrie.

 

Dus de vraag is niet alleen wie het volgende regeerakkoord schrijft, maar wie durft toe te geven dat een onhaalbare norm géén richting geeft, vooal tegenwerking en stilstand. Misschien is het tijd om te kiezen tussen het handhaven van principes óf het mogelijk maken van perspectief. Wat heeft Nederland op dit moment vooral nodig?

 

Als organisatieadviesbureau begrijpen we hoe systemen stroef functioneren en organisaties in de knel komen tussen beleid en praktijk. Wij pleiten niet voor minder regels, maar voor betere regels, regels die aansluiten bij de realiteit van vandaag en ruimte geven aan mensen en organisaties om tot oplossingen te komen.

 

Met z'n allen tegen Geert?! Je mag van een individu, wat je ook van zijn standpunten vindt, niet de oplossing verwachten van een probleem dat systemisch in stand wordt gehouden.